Zeist

In het jaar 838 werd voor het eerst melding gemaakt van ‘Seist’. Door de bouw van het prestigieuze ‘Slot Zeist’ werd de ontwikkeling van Zeist ingrijpend beïnvloed (1677-1686).

Naar alle buurten van Zeist

Het Slot gaf met zijn monumentale tuinen en zichtassen een heel andere betekenis aan de kleine boerengemeenschap die Zeist toen was. In 1746 werd Slot Zeist aangekocht door de Hernhutters om vanaf dan te dienen als hun hoofdkwartier. Zij vormden hun eigen religieuze Broedergemeente.

Met de komst van de Hernhutters in 1746 veranderde er nog veel meer. Voor hen waren openheid en gelijkwaardigheid belangrijke waarden. Deze waarden zijn dankzij hen nog steeds stevig verankerd in de Zeister samenleving. Ook hebben de Hernhutters in belangrijke mate bijgedragen aan de economische bloei van Zeist. Zij werkten hard in verschillende takken van nijverheid. Dit trok kopers en handelaren aan. En zo ontwikkelde zich ook de Stichtse Lustwarande, met meer dan honderd buitenplaatsen en landgoederen. Hierdoor was Zeist eind 18e, begin 19e eeuw aantrekkelijk voor de rijken van Amsterdam om hier een buitenplaats te vestigen. En in de tegenwoordige tijd is Zeist nog steeds aantrekkelijk voor velen vanuit de Randstad, zoals Utrecht en Amsterdam.

Ook in de afgelopen eeuw heeft Zeist haar aantrekkingskracht behouden. Zeist is aanzienlijk gegroeid en huisvest meerdere grote organisaties, zoals de KNVB, Achmea, het Wereld Natuur Fonds en de Vogelbescherming. Ook is de Antroposofische Vereniging in Nederland hier sterk geworteld. En ook nu nog maakt deze mix van elementen, stedelijke voorzieningen in een fraai landschap met dorpse waarden, Zeist een fijne gemeente om in te wonen. Zeker met de voorzieningen van Utrecht en Amersfoort binnen handbereik.

Bijzondere natuurwaarden (onder andere)

In onder andere Zeist Zuid-West (dit gebied bestaat uit de buurten Nijenheim, Couwenhoven, Brugakker, De Clomp, Crosestein, Kersbergen-Griffestein, Fazantenbuurt en Vogelwijk. Ook Slot Zeist hoort hierbij):

  • Gevlekte witsnuitlibel in Park de Brink en in de Couwenhovense poel.
  • Vroedmeesterpad nabij Kroostweg Noord (geen natuurlijke populatie).
  • Ringslang af en toe tot in bebouwde kom, o.a. Couwenhovense poel en park de Brink.
  • Stadsvogels en vleermuizen in gebouwen: veel huismussen.
  • Oude bomen met holtes: holenbroeders en boombewonende vleermuizen.
  • Eekhoorn.
  • In dit deelgebied ligt de tuin die het meest intensief op wilde bijen is onderzocht (ruim 60 soorten). Dit geeft aan welke potentie bijenvriendelijk ingericht groen in Zeist heeft.
  • Doorlopende groenstructuren, onder meer langs de Griftlaan, die het park de Brink met het buitengebied verbindt.

Waarden (onder andere)

Met inwoners woonachtig in de kern Zeist is tijdens het participatieproces gesproken over wat zij belangrijk vinden in de deze kern om fijn te leven, wonen en werken. De waarden voor de kern Zeist zijn wat hen betreft de volgende:

  • Natuur; met de nabijheid van het Kromme Rijngebied, de Utrechtse Heuvelrug en de Stichtse Lustwarande is natuur in Zeist een belangrijke waarde om te koesteren.
  • Gezondheid en biodiversiteit; de diversiteit aan verschillende landschapstypen in de omgeving en de groene straten en parken om de hoek vormen de basis voor een gezonde en biodiverse leefomgeving.
  • Recreatie; deze natuur als drager biedt enerzijds rust en ruimte, zoals in buurten als het Lyceumkwartier, Hoge Dennen, Mooi Zeist of Kerckebosch te zien is, maar het brengt ook uiteenlopende recreatieve mogelijkheden, zoals in het Zeisterbos of het Weidegebied.
  • Ecologie; daarnaast herbergt de natuur belangrijke ecologische waarde voor de aanwezige flora en fauna in Zeist.
  • Cultuurhistorie; het omliggende landschap met haar geologische karakteristieken en de monumentale bebouwing illustreren de rijke cultuurhistorie die Zeist eigen is. Deze cultuurhistorie zit diep in het DNA van Zeist. Dit geeft Zeist allure en maakt de kern uniek; het verbindt Zeistenaren. 
  • Dorps karakter; de grote maatschappelijke betrokkenheid en het bloeiende verenigingsleven onderstrepen het dorpse karakter. Dit dorpse karakter zit zowel in de omgang tussen mensen als in de uitstraling in gebouwen en fysieke leefomgeving. Het is wenselijk om dit dorpse karakter te behouden en de identiteit van verschillende buurten te koesteren. Het verwelkomen en plaatsmaken voor nieuwe inwoners hoort erbij, maar met de menselijke maat voorop en zonder de bedoeling om een stad te worden. De bijkomende ‘lasten’ door het bijbouwen van woningen, zoals het verliezen van groen en het verkleinen van percelen, is een opgave om te verspreiden over alle kernen en buurten van Zeist.

Buurten van Zeist

Hier staan de vele buurten van Zeist beschreven. Het betreft zowel buurten die feitelijk geografisch zo zijn ingesteld, als buurten zoals mensen het voelen/ervaren (al dan niet van oudsher). Wat zijn de karakteristieken? Wat zijn typische waarden? En zijn er bepaalde ontwikkelen en/of ambities op dit moment in een bepaalde buurt? Wat we verstaan onder ‘waarden’ is als volgt:

Waarden’ zeggen iets over de kwaliteit van leven. Deze kwaliteiten zijn van groot belang voor een goed leven (in Zeist). Voorbeelden: ruimte voor natuur, veilig en rustig, kindvriendelijk, of de aanwezigheid en het in stand houden van cultuurhistorie. Deze waarden zijn niet hetzelfde als karakteristieken of kenmerken. Dat zijn bijvoorbeeld de bouwkundige kenmerken van een wijk, mix van type inwoners met diverse culturele achtergronden et cetera.

Bij iedere toekomstige wijziging in de openbare ruimte is het de bedoeling dat die zo veel mogelijk aansluit op de waarden van de buurt(en).