Opgave erfgoed, cultuur en recreatie

Cultuurhistorie is een kernwaarde van Zeist. De kracht van cultureel erfgoed is dat het een rol speelt in het dagelijks leven: je woont, werkt en speelt erin en erop. Je hoeft niet naar een museum toe om te genieten van het moois dat vorige generaties ons hebben nagelaten. Je hoeft alleen maar rond te kijken in Zeist en je maakt al onderdeel uit van de cultuurhistorie.

Cultureel erfgoed is veerkrachtig, maar ook kwetsbaar, want het is uniek en onvervangbaar. Het vraagt daarom om een zorgvuldige instandhouding en goed rentmeesterschap. De opgave is om het culturele erfgoed zo te beheren dat we er nu én in de toekomst van kunnen blijven genieten. 

We vinden het belangrijk dat er voor iedereen dichtbij en toegankelijk aantrekkelijke plekken zijn om te bewegen, ontspannen en ontmoeten. We hebben vele trotse buitenhuizen, statige parken, prachtige lanen, verrassende doorkijkjes en antieke waterpartijen. Niet voor niets gelden de waarden groen en cultuurhistorie voor Zeist. 

Voldoende recreatieaanbod maakt onderdeel uit van een aantrekkelijke gemeente en dit combineren we in Zeist veelvuldig met de hoeveelheid groen, erfgoed en de culturele activiteiten die daaraan worden verbonden.

In de komende periode zien we, mede door de regionale stedelijke groei, de behoefte aan recreatie toenemen. Op provinciaal niveau gezien is er een tekort van 550 hectare van recreatief groen.

Ook zien we verschillende historische plekken van functie veranderen, zoals de Willem Arntsz Hoeve. De toenemende recreatie moeten we in goede banen leiden om ervoor te zorgen dat mensen er ook echt van kunnen genieten. Maar ook om ervoor te zorgen dat de natuur en cultuurhistorie hier niet onder lijden en de biodiversiteit niet in het gedrang komt. Daarbij gaat het zowel om de bebouwde als de groene kwaliteiten.

De gemeente Zeist wil de waarde ‘cultuurhistorie’ breed benutten. Het gaat naast behoud en beheer daarom ook om het ‘zichtbaar en beleefbaar’ maken. En Zeist heeft een rijke geschiedenis op dit gebied, die verder gaat dan Slot Zeist en de Stichtse Lustwarande. Denk ook aan overblijfselen van industrie, defensie, zorg en religie.

Het motto is dat Zeist Bruist. Daarom geven we in Zeist een impuls aan ‘recreatie en toerisme’, uiteraard zoals dat bij Zeist past als groene, duurzame en cultuurhistorische gemeente. Hier hoort in de eerste plaats een aantrekkelijk centrum bij als echte ‘ontmoetingsplaats’, met bescherming en koestering van de historisch karakteristieke waarden. Op het gebied van evenementen kijken we hoe deze kunnen bijdragen aan onze groene en cultuurhistorische waarden, en denk ook aan een bijdrage op het gebied van duurzaamheid en een gezond leven.

De balans tussen toerisme en natuur is soms wankel. Hierdoor is Zeist op een aantal plekken niet geschikt voor intensieve vormen van recreatie en toerisme. Oude structuren in het landschap blijven behouden, zowel in bossen als elders in het buitengebied. We willen bovendien een aantrekkelijke woongemeente zijn, en daar hoort massatoerisme niet bij. Bovenaan staat altijd dat er aandacht is voor onze natuur, kwaliteit gaat immers boven kwantiteit. Niet alleen volwassenen kijken hier op deze manier tegen aan, ook de jongerenraad vindt het belangrijk dat er een balans is tussen de mate van recreatie die we aanbieden in Zeist op natuurlijk grondgebied. Dus het sporten, het ontmoeten, het tot leven brengen van historie mag niet ten koste gaan van onze meest belangrijke waarde: natuur!

Dat is ook de wijze waarop de Provincie Utrecht omgaat met de ontwikkeling van recreatie, specifiek recreatief groen. Zij kiest ervoor om dit vooral mee te ontwikkelen met de verstedelijking.

Enkele andere ambities van onze gemeente op het gebied van recreatie zijn als volgt. Voor iedere ambitie geldt dat er rekening wordt gehouden met de draagkracht van natuur, landschap en cultuurhistorie. Dit geldt dus ook voor evenementen en sportontwikkelingen in de gemeente Zeist.

• De kernwaarde cultuurhistorie wordt breed benut.
• Alle aspecten van cultuurhistorie krijgen aandacht. 5 B’s bepalen onze omgang met cultureel erfgoed: beschermen, behouden, beheren, benutten en beleven. Alle 5 zijn nodig om ervoor te zorgen dat onze rijke en gevarieerde culturele erfenis betekenis blijft hebben, zowel in het heden als in de toekomst.
• Het verkennen van wat daadwerkelijk onze groei kan zijn op dit gebied. 
• Culinair en evenementen: Zeist heeft zowel vanuit horeca als andere ondernemingen veel te bieden op culinair gebied. Ook is het ‘food’-aspect van evenementen een (te ontwikkelen) kracht.
• Sportief en gezond: in zo’n groene gemeente als Zeist, met wandel-, fiets- en MTB-routes, is het heerlijk bewegen!
• Evenementen die de waarden van Zeist uitdragen en versterken. Niet groots en meeslepend, maar passend bij maat en schaal van Zeist en gericht op kwaliteit.

• Zorgvuldig omgaan met gebouwd en groen erfgoed, met archeologie en cultuurhistorische landschappen. 
• Erfgoed is niet alleen van ons, maar ook van toekomstige generaties. 
• Cultuurhistorie als vertrekpunt nemen voor ruimtelijke ontwikkelingen.
• We onderzoeken op welke wijze de toeristische functie van de kernen Austerlitz en Den Dolder versterkt kunnen worden tot recreatiepoorten. Deze toeristische functie kunnen we een duidelijke en aantrekkelijke identiteit geven door aan te sluiten op de waarden en historie van deze kernen. In Austerlitz kan de band met het legerkamp van Generaal Marmont van het leger van Napoleon, tot uiting komen. In Den Dolder de relatie met de Willem Arntz Hoeve. Tegelijkertijd kunnen we de stroom aan recreanten ook beter reguleren door recreatie een duidelijk bezoekadres te geven. Hierdoor worden belangrijke rustgebieden beter ontzien. Ook (de huidige toeristische overstappunten) Slot Zeist, het Jagershuys en het station Driebergen-Zeist dienen als ontvangstpunt voor bezoekers.
• Ook in het bosgebied van de Heuvelrug onderzoeken we de mogelijkheden van versterking van de natuurwaarden. Thema van de recreatie is ‘geopark’, waarbij het verhaal van de ondergrond van het landschap wordt verteld en de archeologische historische waarden die zich hierin bevinden (oude erven, grafheuvels, historische infrastructuur).
• We stimuleren dat het verleden zichtbaar wordt gemaakt en erfgoed toegankelijker. Zowel in bebouwd gebied als in het buitengebied (landschap en landgoederen). Denk aan Slot Zeist, de Slotlaan en landgoederen van de Stichtse Lustwarande, maar ook aan oude landschappelijke overblijfselen en het jongere industriële, militaire en religieuze erfgoed.

• Een keuze maken voor doelgroepen, passend en aansluitend bij de kernkwaliteiten: 3 leefstijlen (stijlzoekers, rustzoekers en inzichtzoekers) en promotie die hier op aan sluit
• Zichtbaar maken wat Zeist te bieden heeft door het verbeteren van de (online) promotie
• Partijen binnen de sector verbinden en samenwerking stimuleren.
• Aanbod op maat aanbieden (toegesneden op doelgroep, kant-en-klare arrangementen, thematisch aanbod)
• Er komen locatieprofielen van evenemententerreinen in Zeist.
• Ontwikkelen routes en informatieborden voor overblijfselen van industrie, defensie, zorg en religie.
• In kaart brengen welke aspecten de komende 10 tot 20 jaar recreatie en toerisme gaan beïnvloeden en hoe Zeist zich daartoe wil verhouden.