Opgave bodem en water

Zeist ligt op het overgangsgebied van de Utrechtse Heuvelrug en de Kromme Rijn. De mix van drogere 'woeste' gronden op de heuvelrug en het natte kwelgebied richting de Kromme Rijn, maken Zeist van oudsher al gunstig om te wonen. Deze voor Nederland unieke kenmerken hebben grotendeels de structuur van Zeist bepaald en doen dit nog steeds. Bodem en water vormen daarmee de basis van Zeist.

De Zeister bodem is zeer belangrijk in onze fysieke leefomgeving. Het zorgt voor onze gezondheid, voor de kwaliteit van onze flora en fauna (planten en dieren) en het draagt bij aan ons duurzame, toekomstig energieneutraal klimaat in Zeist. Het bouwen op onze bodem of het geven van een andere inrichting aan een park, kan niet zonder eerst goed aandacht besteed te hebben aan onze bodem.

Het in de ijstijden gevormde landschap kent op lokale schaal grote verschillen in bodemopbouw en grondwaterstanden. In het zuidwestelijke lagergelegen deel van Zeist, komt grondwater als kwel naar het oppervlak. Dit water heeft een unieke samenstelling en maakt dit gebied geschikt voor zeldzame plant- en diersoorten. Hoger op de Heuvelrug is het juist droger en bosrijk. Op deze zandige gronden zakt het water makkelijk weg en vult hiermee het grondwater aan.

De natuur die in Zeist veelvuldig is te vinden, is afhankelijk van dit grondwater. Ook is de heuvelrug 1 van de belangrijkste grondwaterlichamen voor drinkwater en de regio. Zeist kent binnen de gemeentegrenzen grondwaterbeschermingsgebieden en waterwingebieden (gebieden voor het onttrekken van water aan het milieu voor bijvoorbeeld drinkwater). Dit zijn in feite ecologische schatten waar Zeist ook vanuit de kernwaarden duurzaam en groen trots op kan zijn, en wil blijven. Het is van groot belang zuinig om te gaan met dit kwetsbare systeem.

Ook in de beleving van cultuurhistorie speelt water een belangrijke rol. In alle tijdlagen heeft water een belangrijke rol gespeeld. De structuren die toen zijn gezet, zijn nog steeds in herkennen en te bewonderden. Denk aan het water in het Wilhelminapark of bij landgoederen van de Stichtse Lustwarande. Hier zijn we trots op en dit willen we behouden.

• Dit kwetsbare systeem willen we koesteren door ervoor te zorgen dat er altijd voldoende water is. We gaan het grondwater zoveel mogelijk aanvullen met regenwater en de afvoer van water tot een minimum beperken. Concreet betekent dit dat we op de hoger gelegen delen regenwater maximaal in de bodem infiltreren. Op de lagere nattere delen willen we regenwater zoveel mogelijk vasthouden en hergebruiken. We zorgen voor minder verharding en meer groen.
• Naast voldoende water zorgen we ook dat de kwaliteit van het water goed is. We zorgen dat het water aan het oppervlak schoon en gezond is. We beperken het gebruik van materialen en middelen die slecht zijn voor de natuur en voorkomen uitspoeling daarvan, ook in de diepere grondlagen. Dit zal zich uiten in een grote diversiteit aan flora en fauna en onze drinkwatervoorziening blijft veilig in de toekomst.
• Anticiperen op klimaatverandering zorgt ook voor positieve effecten op onze gezondheid. Denk aan hoe we omgaan met hoosbuien, droogte, hittestress, preventie van infectieziekten door een goede afwatering en het voorkomen van stilstaand water. Klimaatadaptatie en gezondheidsbevordering gaan hier dus hand in hand.
• Duurzame omgang met hemelwater.
• Risicogestuurd rioolbeheer.
• Het zo veel mogelijk gescheiden houden van water uit landbouwgebieden en water in natuurgebieden.
• Infiltratie waar mogelijk
• De zichtbaarheid van oude sprengen en beekdalen terugbrengen

Duurzaam waterbeheer vraagt blijvend aandacht, zeker nu het klimaat verandert en de drinkwatervraag naar verwachting zal toenemen. We zijn zuinig op ons water en houden het schoon. We werken het liefst zo natuurlijk mogelijk. We beperken risico’s die bepaalde functies, zoals landbouw, industrie of stad, met zich meebrengen.

In bebouwd gebied, zoals woonwijken, gaat het bijvoorbeeld om uitspoeling van vervuilingen van wegen, of vervuiling door lekkende riolering of riooloverstorten. Bij industrieterreinen kan het gaan om lekkende industriële opslag. Voor gebieden met landbouw gaat het voornamelijk over de uitspoeling van meststoffen of chemische bestrijdingsmiddelen. Door samen op te trekken houden we onze bodem en ons watersysteem in evenwicht en herstellen we het natuurlijke systeem.

• Dat schoon regenwater gescheiden blijft of wordt van huishoudelijk afvalwater. In een groot deel van de gemeente Zeist kan het regenwater rechtstreeks in de bodem infiltreren. Daar waar dat niet mogelijk is, kan het afgevoerd worden naar het oppervlaktewater.
• Natuurinclusief bouwen en klimaatadaptatie. Door Zeist verder te vergroenen zorgen we voor een betere 'sponswerking': in natte gebieden houden we water vast, die we kunnen benutten in droge periodes.